جوان آنلاین: مهاجرت پزشکان و دندانپزشکان کاهش یافته‌است. گواه این ادعا هم اظهارات رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در کاهش صدور گواهی گود استندینگ است. بر این اساس در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲، درخواست خروج از کشور ۷۵/ ۱۸ درصد کاهش‌یافته و این عدد در دندانپزشکان به ۵/ ۱۹ درصد رسیده‌است؛ یعنی هزارو۴۰۰ نفر کمتر نسبت به سال قبل. از نگاه رئیس‌زاده این کاهش تمایل به مهاجرت در میان پزشکان نشانه‌ای از افزایش امید و تغییر رویکرد دولت و وزارت بهداشت در مواجهه با چالش‌های حوزه سلامت است. با وجود این، حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس در پاسخ به سؤال جوان از این کاهش مهاجرت در میان پزشکان اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. وی البته از تسهیلاتی می‌گوید که در برنامه بودجه ۱۴۰۴ برای افزایش ماندگاری و جلب رضایت پزشکان در نظر گرفته شده‌است؛ تسهیلاتی که موجب شده تا پزشکان به جای جلای وطن، در ایران بمانند.
مهاجرت کادر درمان از آن دست موضوعاتی است که همیشه محل بحث بوده‌است. به خصوص اینکه تاکنون تمامی اخبار از رشد مهاجرت میان پزشکان و پرستاران حکایت داشت به گونه‌ای که به تعبیر برخی از کارشناسان حوزه سلامت یکی از علل اصلی کمبود پزشک در کشورمان همین مسئله مهاجرت پزشکان است. گاهی اوقات آمار‌های عجیبی از این پدیده از سوی برخی مسئولان و چهره‌ها اعلام می‌شود تا بحرانی بودن این حوزه را گوشزد کند.
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی یکی از کسانی است که پیش از این نسبت به کمبود پزشک در کشور هشدار داده و گفته بود، طی دو سال گذشته ۱۰ هزار نفر از جامعه پزشکی کشور مهاجرت کردند و خیلی از استان‌ها با کمبود شدید پزشک به خصوص کمبود جراح مواجهند و این مشکل می‌تواند در سال‌های آینده کشور را به دردسر بزرگی بیندازد. به گفته وی خیلی از استان‌های کشور حتی یک جراح قلب و عروق ندارند یا فقط یک جراح دارند! یا جراحی یک نوزاد یکی، دو روزه کار هر پزشکی نیست و حتماً باید متخصص این حوزه وجود داشته باشد، اما نداریم.
شهریاری با اشاره به اینکه ما برای بعضی از رشته‌های دانشگاهی اصلاً داوطلب نداریم، تأکید کرده‌بود، مثلاً در رشته بسیار مهم جراحی قلب و عروق که نیاز کشور هم است، تعداد داوطلبانی که قصد گرفتن فوق‌تخصص این رشته را داشته باشند، خیلی کم شده‌است. همچنین برای رشته‌های جراحی کودکان، طب اورژانس، طب بیهوشی، طب اطفال و تخصص داخلی تعداد داوطلبان بسیار کم است. چون افراد انگیزه‌ای برای کسب تخصص و فوق‌تخصص ندارند. البته ما هم خوب سیاستگذاری نکرده‌ایم که در این افراد انگیزه ایجاد شود.
ایرج خسرو‌نیا، رئیس جامعه متخصصان داخلی ایران هم اعلام کرده‌بود در سه سال گذشته بین ۱۰ تا ۱۲ هزار پزشک از ایران خارج شده‌اند. به گفته وی بسیاری از پزشکان جوانی که در کشور هستند توان مالی برای ازدواج و تأمین مسکن ندارند و حتی برخی از آنها این حرفه را رها کرده و به مشاغلی مانند مسافرکشی و دلارفروشی رو آورده‌اند.
طبق اظهارات رئیس جامعه متخصصان داخلی ایران حتی برخی پزشکان متخصص نیز مطب خود را تعطیل و آن را به کار‌های دیگر از جمله آرایشگاه تبدیل کرده‌اند!حالا، اما صحبت‌های رئیس سازمان نظام پزشکی کشور روایت متفاوتی را از مهاجرت پزشکان نقل می‌کند. اگرچه رئیس‌زاده پیش از این خودش هم اغلب اوقات در خصوص وضعیت نامساعد پزشکان و رزیدنت‌ها صحبت کرده‌بود و در خصوص خالی ماندن ظرفیت برخی از رشته‌های مادر همچون بیهوشی، طب اورژانس، تخصص کودکان و قلب هشدار داده‌بود، اما انگار بررسی‌های دقیق‌تر این سازمان نشان می‌دهد لااقل اوضاع مهاجرت پزشکان اینقدر‌ها هم بد نیست!
روند امیدوارکننده مهاجرت‌ها
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظم پزشکی در مراسم روز دندانپزشک با اشاره به رشد قابل‌توجه تعداد دندانپزشکان در چهار دهه اخیر گفت: «چهار دهه پیش تنها ۲ هزار دندانپزشک در کشور داشتیم، اما امروز این تعداد به بیش از ۴۹ هزار نفر رسیده‌است که بالغ بر ۶هزارو۶۰۰ نفر از آنها در رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی مشغول به فعالیت هستند.» وی این رشد را مرهون تلاش اساتید دانشگاهی در حوزه درمان دانست، اما تأکید کرد با وجود این پیشرفت‌ها، شاخص‌های تخصصی دندانی در کشور همچنان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و ۲۹ درصد از هزینه‌های بهداشت خانوار به خدمات دندانپزشکی اختصاص می‌یابد؛ رقمی که برای دهک‌های بالای درآمدی است و بیانگر شکاف جدی در دسترسی دهک‌های پایین به این خدمات است. رئیس کل سازمان نظام‌پزشکی همچنین از کاهش قابل‌توجه آمار درخواست گواهی گود استندینگ در سال جاری خبر داد و گفت: «در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲، درخواست خروج از کشور ۷۵/ ۱۸ درصد کاهش‌یافته و این عدد در دندانپزشکان به ۵/۱۹ درصد رسیده‌است؛ یعنی هزارو۴۰۰ نفر کمتر نسبت به سال قبل.» وی این کاهش را نشانه‌ای از افزایش امید و تغییر رویکرد دولت و وزارت بهداشت در مواجهه با چالش‌های حوزه سلامت عنوان کرد.
وی حضور وزیر بهداشت در این مراسم را برای نخستین‌بار در دوره مدیریتش اقدامی مثبت و نمادین دانست و اظهار داشت: «درگذشته با پدیده‌هایی مانند کتمان مشکلات درمانی و دستاوردسازی مواجه بودیم، اما امروز با نگاهی صریح و مسئولانه، در مسیر اصلاح قرار گرفته‌ایم.»
دست به کار شدن مجلس برای ماندگاری پزشکان
برای بررسی چرایی کاهشی شدن روند مهاجرت پزشکان و دندانپزشکان به سراغ حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌رویم تا ماجرا را از وی جویا شویم. شهریاری در پاسخ به «جوان» می‌گوید: «تاکنون سازمان نظام پزشکی به ما گزارشی نداده که مهاجرت پزشکان کاهش داشته‌است.»
وی با تأکید بر اینکه امیدواریم این آمار درست باشد، می‌افزاید: «البته با سیاست‌هایی که در مجلس در فصل بودجه در نظر گرفتیم تا مالیات‌ها و درآمد‌های پزشکان به گونه‌ای مدیریت شود که انگیزه مهاجرت را کم کند و امیدواریم اینها تأثیر بگذارد. هم در برنامه هفتم و هم در بودجه ۱۴۰۴ سیاست‌های حمایتی از پزشکان در نظر گرفته شده‌است که باید ببینیم چقدر می‌تواند در ماندگاری پزشکان و ممانعت از مهاجرت آنها تأثیرگذار خواهد بود.»
روند کاهش مهاجرت پزشکان اگر با همین دست فرمان ادامه پیدا کند می‌تواند از هدررفت هزینه‌ها برای تربیت نیروی متخصص جلوگیری کند و مدیریت سلامت را به شکلی منطقی‌تر امکانپذیر نماید. با وجود این، علاوه بر مهاجرت جغرافیایی پزشکان و ماندگاری آنها در کشور باید برای توزیع پزشکان و ماندگاری آنها در مناطق کم‌برخوردار هم فکری کرد تا بتوان عدالت در سلامت و عدالت توزیعی برای دسترسی به پزشک برای همه مردم کشور را لااقل تا جایی که امکانپذیر است، فراهم کرد.
